HORMONEN KLIEREN
overgang of schildklier?
Maandelijks verschijnt een ‘thema-blog’, iedere keer met een ander onderwerp.
In de maand MEI staat de Schildklier centraal.
“Ook jezelf weer terugvinden?
Doorloop het stappenplan naar de juiste hormoonbalans!”
Monique (53 jaar) kwam 2 jaar geleden met opvliegers, zwaarmoedigheid, spier- en gewrichtsklachten, vermoeidheid en klachten over gewichtstoename op mijn spreekuur. Sinds een jaar menstrueerde Monique niet meer en dacht daarom aan de overgang. Wij raakten in een bijzonder gesprek verwikkeld over de hormonale verandering die de overgang met zich meebrengt, welke klachten dat uit kan lokken, naast ook de meer filosofische vraagstukken waar Monique tegenaan liep rondom zingeving en toekomstperspectief. Al pratende kwamen we uit op een stappenplan en verwees ik Monique eerst naar het laboratorium voor bloedonderzoek naar vitamines, ijzerwaarden, een preventiecheck cholesterol & bloedsuiker, evenals een schildklieronderzoek. Twee weken later kwam Monique de resultaten bespreken. De bloedonderzoek resultaten leken aanleiding te geven voor een tragere schildklier werking.
schildklier schommeling & overgang
Overgangsklachten en klachten van een schommelende schildklier werking lijken op elkaar. De klachten van Monique als de opvliegers, zwaarmoedigheid, spier- en gewrichtsklachten, vermoeidheid en gewichtstoename kunnen zowel overgang gerelateerd zijn, als van een verstoorde schildklier huishouding komen. Om de diagnose zeker te kunnen stellen heb ik daarom met Monique afgesproken het bloedonderzoek na 6 weken te herhalen. In de tussentijd hebben we een plan gemaakt om de schildklier in elk geval goed gestimuleerd te houden door voeding aanpassingen te doen, meer rust te creëren en ook is Monique gestart met een behandeling op basis van fytotherapie/kruidengeneeskunde om zowel de schildklier als de overgang te ondersteunen.
| OVERGANGKLACHTEN | VERTRAAGDE SCHILDKLIER (hypothyreoïdie) | SNEL WERKENDE SCHILDKLIER (hyperthyreoïdie) |
| opvliegers | kouwelijk | warme-intolerantie, snel warm hebben |
| nachtelijk transpireren | vermoeidheid en traagheid | overmatig zweten |
| transpireren | gewichtstoename | vermoeidheid |
| vermoeidheid | geheugenverlies en concentratiestoornissen | afvallen, ondanks normaal/onveranderd eetpatroon |
| onregelmatige menstruaties en bloedingen | haaruitval | gejaagdheid of geïrriteerd gevoel |
| hoofdpijn | veranderde stem | snelle hartslag |
| gewichtstoename | opgezwollen schildklier (struma of krop) | trillende vingers en handen |
| prikkelbaarheid | vocht vasthouden in gezicht, armen en benen | diarree |
| stemmingswisselingen | minder zin in seks | warme en vochtige huid |
| depressieve gevoelens | verstoorde menstruatiecyclus | uitpuilende ogen |
| slapeloosheid | opgezwollen schildklier (struma of krop) | |
| vaginale droogheid | verstoorde menstruatiecyclus |
relatie met stress
Rust creëren is belangrijk omdat er een relatie is tussen overgang, schildklierwerking en stress. Vanuit de hersenen worden signalen doorgegeven naar zowel de geslachtsorganen voor de aanmaak van oestrogeen en progesteron, als naar de schildklier voor de stofwisseling en temperatuurregulatie, evenals signalen naar de bijnieren voor stressregulatie. Stress is ons ‘vecht-vlucht’ mechanisme, onze overlevingsstrategie en krijgt daarom altijd de hoogste prioriteit. Het lichaam werkt heel primair, stressregulatie gaat vóór stofwisseling of voortplanting. Bij veel, langdurige, emotionele of chronische stress kan je je wellicht voorstellen dat dit de schildklier en/of de geslachtshormonen uit balans kan brengen. Wanneer door de overgang de geslachtshormonen schommelen en verminderen, kan dat de schildklierwerking doen schommelen of vertragen, wat vervolgens klachten kan veroorzaken. Deze klachten geven ons lichaam dan weer extra stress, waardoor er nog minder balans is en dit nog weer meer klachten geeft of klachten doet verergeren, een negatieve vicieuze cirkel. Belangrijk dus om voldoende aandacht te besteden aan ontspanning. Maar nee, stress is niet alleen maar slecht of erg. De stress-reactie houdt ons ook scherp, alert en het laat ons zo nodig tot actie komen. Echter, als het lichaam maar wel weer bijkomt en ontspant na de stressvolle situaties. Een goede nachtrust en rustmomenten inbouwen in je dagritme kan bijdragen aan goed herstel en balans. Stress reduceren betekent ook in beweging komen. Bewegen maakt dat we minder stresshormoon aanmaken en ook dat het stresshormoon weer gemakkelijker afneemt, zo herstellen we na stress-situaties beter en maken we onszelf weerbaarder tegen weer nieuwe stressprikkels.
voeding en hormoonwerking
Voeding heeft ook veel invloed op de aanmaak en afbraak van hormonen. Zo kan het belangrijk zijn om voedingsaanpassingen te doen voor meer hormonale balans. Eet gevarieerd alle voedingsbronnen, onbewerkt en in de juiste verhoudingen. Oestrogeen en progesteron hormoon wordt opgebouwd uit omega-3 vetzuren en schildklierhormonen uit eiwitten. Eet daarom eiwitrijk en omega-3, wissel af tussen vis, vlees, peulvruchten, eieren, noten (ongebrand, ongezoet en ongezouten) en zuivel (gematigd, 2 consumpties per dag), naast ook dagelijks groente (veel en onbeperkt), fruit (dagelijks 2 stuks) en volle graanproducten van wisselende graansoorten.
Ongezonde voedingsmiddelen eten of drinken kan hormonaal verstorend zijn en de stresshormoon aanmaak verhogen. Mijdt daarom bewerkte voedingsproducten met toegevoegd zout en/of suiker, fastfood, frisdranken, alcohol, (teveel) koffie (cafeïne), producten met veel verzadigd en/of transvet, witmeel producten, weinig groente en fruit, snacks of te veel eten. Hierdoor kan de hormoonbalans verstoord raken of het geeft extra stress in het lichaam waardoor nog weer meer klachten kunnen ontstaan. Kortom, daar hebben we de negatieve vicieuze cirkel weer. Doorbreek deze met het maken van de juiste voedingskeuzes!
hormoonbalans
Terug bij Monique, inmiddels 6 weken later na herhaling van het bloedonderzoek bleek de schildklier weer meer gestabiliseerd en voelde Monique zich minder down en had weer meer energie. Hoewel de opvliegers minder waren, bleef dit haar opbreken. Wij vervolgenden ons gesprek over hormoonbalans en een behandeling met hormoontherapie leek voor nu de meest passende volgende stap. Wel ook adviseerde ik Monique de schildklier ondersteuning te blijven continueren met de juiste vitaminen, mineralen, eiwitten of essentiële aminozuren, zowel uit voeding als met extra aanvullende supplementen. 3 Maanden later kwam Monique heel opgewekt terug op mijn spreekuur. Zij ‘had zichzelf weer helemaal teruggevonden’, zij had geen opvliegers meer, geen spier- of gewrichtsklachten, had veel meer energie en was door meer attentie op haar voeding zelfs wat kilo’s afgevallen. Monique had haar energie weer terug om plannen te maken voor de toekomst.
lessons learned
Wat we uit het verhaal van Monique kunnen leren is dat de hormonale verandering van de overgang niet alleen over een verandering van geslachtshormonen gaat. Het dalende progesteron en de wisselende ostrogeenlevels kunnen ook de schildklierhormonen laten schommelen of vertragen. Dat stresshormonen van invloed zijn moge ook duidelijk zijn nu. Belangrijk is je te realiseren dat de geslachtshormonen in ons lichaam op alles invloed hebben, op alle verschillende organen en weefsels, als natuurlijk op de baarmoeder en de borsten. Maar verder ook op je haren, huid, nagels, hersenen, hart en vaten, botten, spieren en gewrichten. Zo kan de hormonale verandering van de overgang overal in ons lichaam verandering geven evenals klachten uitlokken. Dan is het goed je te realiseren dat klachten ook andere oorzaken kunnen hebben. Middels bloedonderzoek en soms andere onderzoeken als en echo of uitstrijkje bij (onregelmatig) bloedverlies, borstonderzoek bij twijfel, een gesprek met een psycholoog bij emotioneel mentale klachten of doorverwijzing naar bijvoorbeeld een cardioloog bij hartkloppingen of bloeddruk problematiek. Zodat uitgesloten kan worden of juist bevestigd, wat de oorzaak is of wat verder meespeelt bij de klachten. Zo kan de juiste ondersteuning of behandeling gegeven worden. Daarbij kan het helpend zijn toch ook de hormonale verandering van de overgang te ondersteunen of behandelen, omdat klachten van primair een andere oorzaak versterkt of uitvergroot kunnen worden door de overgang.
Zo’n 10 jaar voor de laatste menstruatie, de menopauze, begint de hormonale verandering van de overgang. De geslachtshormonen oestrogeen en progesteron zijn steeds vaker in disbalans, schommelen en nemen af. Dit kan invloed geven op de schildklier werking. De schildklier is verantwoordelijk voor vele functies als de stofwisseling, de spijsvertering, onze temperatuurregulatie en doorbloeding, onze hartslag, groei en ontwikkeling, als ook ons mentaal en emotioneel welbevinden.
stappenplan
Vermoed jij last te hebben van de overgang, lijken jouw klachten schildklier of anderszins hormonaal gerelateerd, kom je twijfels dan vooral bespreken en maak hier samen een duidelijk stappenplan om uit te sluiten of een oorzaak te bevestigen. Zodat de juiste ondersteuning en eventuele behandeling gegeven kan worden. Zo kan een hormonale disbalans weer in evenwicht gebracht worden en kom jij weer in je kracht te staan.
een stappenplan voor meer hormonale balans kan zijn:
- inventarisatie klachten
- voorlichting, informatie & advies
- voeding & leefstijl aanpassingen
- onderzoek
- behandel- & ondersteuningsadvies
- begeleiding; evaluatie & follow-up
Wees welkom en evenwichtige groet,
Ilja
